Een thuis voor de steenuil
Ik heb een geweldige participatie-opdracht gekregen van de gemeente Land van Cuijk om een gebied in te richten voor de steenuil! Mijn thema voor deze opdracht is ‘het boerenerf’. Het doel is om een omgeving te creëren die de natuurlijke leefomgeving van de steenuil ondersteunt en tegelijk aansluit bij de sfeer en uitstraling van het boerenlandschap.
Met inheemse beplanting, karakteristieke elementen van het erf, en speciaal ingerichte plekken voor de steenuil, hoop ik een gebied te ontwikkelen waar deze prachtige vogel zich thuis voelt. Ik ben ontzettend enthousiast om met dit project aan de slag te gaan en een bijdrage te leveren aan het behoud van de steenuil in onze regio! Waar heb ik rekening mee gehouden bij het maken van een thuis voor de steenuil?
Het inrichten van een geschikt leefgebied voor de steenuil (Athene noctua) vraagt aandacht voor zowel hun specifieke nest- als voedselbehoeften. Deze kleine uil heeft een voorkeur voor kleinschalige, afwisselende landschappen met oude bomen, heggen, open graslanden en laaggelegen struiken.
Steenuilen voelen zich thuis op boerenerven vanwege datzelfde kleinschalige, gevarieerde landschap en de oude bebouwing die vaak aanwezig is. Boerderijen bieden een combinatie van open land, struiken, oude bomen en schuren – ideaal voor zowel nestgelegenheid als jachtgebied.
Bij het maken van de eerste schetsen heb ik rekening gehouden met belangrijke richtlijnen om een gebied steenuil-vriendelijk te maken, ik som ze hieronder op:
1. Nestgelegenheid op het erf
– Nestkasten plaatsen
Steenuilen gebruiken graag nestkasten wanneer er geen natuurlijke holtes beschikbaar zijn. Op strategische plekken in het plan zal een uilenkast geplaatst worden op een rustige plek op het erf, bijvoorbeeld in een boom, aan een schuur of stal, op 2-4 meter hoogte. Als je zelf een uilenkast gaat plaatsen zorg er dan voor dat de ingang van de nestkast richting het oosten of zuidoosten is geplaatst, zodat hij beschut is tegen de wind en directe zon.
Op de foto rechts zie je een steenuil in een holte van een boom. De steenuil nestelt van nature vaak in holtes van oude bomen, vooral bomen met grote, natuurlijke spleten of gaten.
– Toegankelijkheid en veiligheid
Zorg ervoor dat de nestkasten niet bereikbaar zijn voor roofdieren zoals marters of katten. Dit kan door takken rondom de nestkast te snoeien en eventueel een predatorbescherming te installeren.
Ik plaats de nestkast niet op een plek waar vaak mensen voorbij komen, voor de rust van de uil.
Zelf bouwen?
Zo’n muizenruiter is gemakkelijk zelf te bouwen. Hoe dat te doen staat in de Maatregelen catalogus die STONE in 2009 samen met Vogelbescherming, Landschapsbeheer Nederland en Sovon uitbracht. De catalogus is te downloaden op de site van STONE.
2. Geschikt jachtgebied creëren
– Open terrein en graslanden
Steenuilen jagen op kleine zoogdieren, kevers, regenwormen en insecten, die vooral in kort gras, open terrein en kruidenrijke velden voorkomen. Een deel van het erf kan kort gemaaid blijven, terwijl een ander deel wat ruiger kan groeien om diversiteit in prooien te bieden. Dit heet een maaibeheer, een voorbeeld vindt je hieronder, de middelste foto.
– Oude boomgaarden en weilanden
Deze zijn bijzonder aantrekkelijk voor steenuilen en bieden schuilplekken voor hun prooien. oude fruitbomen in boomgaarden hebben vaak holtes die als nestplaats kunnen dienen. Zie op de foto links. ook zijn de fagevallen vruchten een voedselbron voor kleine knaagdieren, wat de jacht makkelijker maakt.
– Muizenruiter
Plaats een muizenruiter. Een muizenruiter is een soort luilekkerland voor muizen. Ze zijn er in allerlei vormen en maten. Als ondergrond kun je vier straatstenen op de grond leggen met daarop een pallet. maak aan de palet vier takken vast in de vorm van een piramide. De ruiter kun je opvullen met snoeihout en maaisel in verschillende laagjes bovenop elkaar. Om het helemaal aantrekkelijk te maken wordt er soms wat graan in gestrooid. Voor muizen is het er goed toeven, zowel om zich te verbergen als om er eten te zoeken. Onze steenuilen hebben uiteraard in de smiezen dat het op dat soort plekken makkelijk scoren is. Op het eerste plaatje hieronder zie je een tekening van een muizenruiter, bron: www.vogelbescherming.nl
3. Schuilplaatsen en natuurlijke elementen
– Hagen, houtwallen en ruige randjes
Deze elementen geven steenuilen beschutting en bieden voedsel en schuilplaatsen voor muizen en andere prooien. Houtwallen en lage struiken helpen ook om insectenpopulaties te ondersteunen, een belangrijke voedselbron voor steenuilen.
– Stapelmuurtjes en houtstapels
Deze trekken insecten en kleine dieren aan, die op hun beurt weer steenuilen aantrekken. Stapelmuurtjes langs erfgrenzen en houtstapels kunnen daarom een positief effect hebben. In mijn plan geef ik de fictieve boerderij aan met een takkenril.
Een takkenril maak je zo:
Zet palen neer op hart op hart afstand 1 á 1,5 meter in twee rijen en vul deze met snoeihout. De afstand tussen de twee rijen ongeveer 1 meter. Hiermee kun je kleine muurtjes maken waar kleine dieren en insecten op af komen.
4. Bescherming tegen verstoring en gevaren
– Rustige plekjes
Steenuilen hebben graag rust op hun nestplek. Plaats nestkasten op minder drukke plekken van het erf, waar ze niet vaak worden verstoord door mensen of dieren.
– Beperk het gebruik van pesticiden
Veel pesticiden doden insecten en kleine knaagdieren, waardoor het voedselaanbod afneemt en er risico is op vergiftiging. Steenuilen hebben baat bij een natuurlijke aanpak van ongediertebestrijding.
5. Waterbron toevoegen
– Kleine drink- of waterplaats
Hoewel steenuilen hun vocht meestal uit hun prooien halen, trekt een kleine waterbron ook andere dieren en insecten aan. Dit kan hun voedselaanbod vergroten en het erf aantrekkelijker maken.
Al deze maatregelen heb ik in een fictief boerenerf toegepast. Het plan wordt verder vormgegeven door ook rekening te houden dat het goed beheerd kan gaan worden. Door deze aanpassingen in de agrarische sector kunnen projecten als deze niet alleen de steenuil ondersteunen, maar ook bijdragen aan de biodiversiteit van de gehele omgeving. Steenuilen helpen op hun beurt met het onder controle houden van kleine knaagdieren en dragen zo bij aan een natuurlijk evenwicht.
Wil jij ook graag je erf inrichten voor de steenuil? Graag help ik je.
Maak een afspraak en bel me: 06-41940524